ΕΚΛΕΚΤΙΚΑ και ΔΙΑΧΩΡΙΣΤΙΚΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ
MAC CONKEY ΑΓΑΡ
MacConkey agar (MAC) το ανέπτυξε ο Alfred Theodore MacConkey. Χρησιμοποιείται για την απομόνωση των ΜΗ απαιτητικών gram-αρνητικών βακτηριδίων του εντέρου (πρακτικά Οικογένεια Enterobacterales και γένος Pseudomonas) και το διαχωρισμό τους σε ζυμούντα και μη ζυμούντα τη λακτόζη.
Η εκλεκτική του δράση οφείλεται στο ότι περιέχει τη χρωστική κρυσταλλικό ιώδες και χολικά άλατα, τα οποία αναστέλλουν την ανάπτυξη των περισσότερων gram-θετικών βακτηρίων και των απαιτητικών gram-αρνητικών.
Η διαχωριστική του δράση οφείλεται στο ότι περιέχει λακτόζη ως σάκχαρο και δείκτη pH το ουδέτερο ερυθρό που γίνεται κόκκινο σε pH<6.8.
Τα βακτήρια που ζυμώνουν τη λακτόζη (και άρα παράγουν οξύ ρίχνοντας το pH σε <6.8) αναπτύσσονται σχηματίζοντας αποικίες κόκκινες ή ροζ (π.χ. γένη Escherichia, Klebsiella, Enterobacter).
Τα βακτήρια που ΔΕ ζυμώνουν τη λακτόζη (άρα το pH παραμένει >6.8) αναπτύσσονται σχηματίζοντας άχρωμες αποικίες (π.χ. γένη Salmonella, Shigella, Proteus κλπ).
Το Mac Conkey άγαρ χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια όλων των κλινικών δειγμάτων από τα οποία ενδέχεται να απομονωθούν Εντεροβακτηριακά και άλλα μη απαιτητικά Gram-αρνητικά βακτηρίδια, όπως: αίμα, μυελός των οστών, ΕΝΥ, πύον, ούρα, κόπρανα, κολπικό υγρό, πλευριτικό, ασκιτικό, αρθρικό υγρό, υλικό από δερματικές βλάβες κλπ.
SALMONELLA SHIGELLA ΑΓΑΡ
Το άγαρ Salmonella Shigella (SS) χρησιμοποιείται για την αναζήτηση σε δείγματα κοπράνων και τροφίμων των Salmonella spp. και ορισμένων ειδών Shigella spp.
Είναι εκλεκτικό και διαχωριστικό υλικό.
Η εκλεκτική του δράση οφείλεται στο ότι περιέχει χολικά άλατα, κιτρικό νάτριο και τη χρωστική Brilliant Green, τα οποία αναστέλλουν την ανάπτυξη των gram-θετικών και των κολοβακτηριοειδών και τον ερπυσμό των Proteus spp., ενώ επιτρέπουν την ανάπτυξη των Salmonella spp. και Shigella spp.
Η διαχωριστκή του δράση συνίσταται σε δύο τινά:
- Διαχωρίζει τα ζυμούντα από τα μη ζυμούντα τη λακτόζη (περιέχει λακτόζη και χρωματομετρικό δείκτη pH ουδέτερο ερυθρό όπως το MAC).
- Επιπλέον διαχωρίζει τα μικρόβια που παράγουν H2S (υδρόθειο). Περιέχει άλατα σιδήρου που αντιδρούν με το υδρόθειο παράγοντας μαύρο ίζημα, με αποτέλεσμα οι αποικίες των μικροβίων που παράγουν υδρόθειο να έχουν μαύρο κέντρο.
Το άγαρ Salmonella Shigella (SS) χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια κοπράνων.
Η μορφολογία ορισμένων από τα συχνότερα απαντώμενα μικρόβια στο SS είναι η εξής:
- E.coli : ρόζ ή κόκκινες
- Enterobacter/Klebsiella : ροζ
- Proteus : άχρωμες αποικίες συνήθως με μαύρο κέντρο
- Salmonella : άχρωμες αποικίες συνήθως με μαύρο κέντρο
- Shigella : άχρωμες αποικίες
- Pseudomonas : άχρωμες αποικίες
- Gram-θετικά βακτήρια : δεν αναπτύσσονται
XLD (XYLOSE LYSINE DEOXYCHOLATE) ΑΓΑΡ
Το XLD είναι εκλεκτικό και διαχωριστικό υλικό. Η εκλεκτική του δράση οφείλεται στο ότι περιέχει δεσοξυχολικό νάτριο που αναστέλλει την ανάπτυξη των gram-θετικών βακτηρίων. Η διαχωριστική του δράση οφείλεται στο ότι περιέχει :
- Ξυλόζη που τη ζυμώνουν όλα τα Εντεροβακτηριακά εκτός της Shigella
- Λακτόζη, σουκρόζη και δείκτη pH ερυθρό της φαινόλης.
- Λυσίνη που επιτρέπει τη διάκριση των Salmonella από τα μη παθογόνα. Αφού εξαντλήσουν το απόθεμα ξυλόζης, οι σαλμονέλλες (που δε ζυμώνουν τη λακτόζη) αποκαρβοξυλιώνουν τη λυσίνη.
- άλατα σιδήρου για ανίχνευση της παραγωγής H2S (αντίστοιχα με το SS, βλέπε παραπάνω).
Τι συμβαίνει τελικά πάνω στο υλικό:
Τα ζυμούντα τη λακτόζη (π.χ. Escherichia, Klebsiella) ζυμώνουν τα σάκχαρα (λακτόζη και σουκρόζη) με παραγωγή μεγάλης ποσότητας οξέος, αλλάζοντας το χρώμα του δείκτη σε κίτρινο. Τα βακτήρια που αποκαρβοξυλιώνουν τη λυσίνη ανεβάζουν και πάλι το pH με αποτέλεσμα κόκκινες αποικίες. Επιπλέον, αν παράγουν υδρόθειο, οι αποικίες αυτές θα έχουν μαύρο κέντρο. Τα μη παθογόνα μικρόβια που παράγουν H2S δεν αποκαρβοξυλιώνουν τη λυσίνη, άρα το pH παραμένει όξινο και αυτό δεν επιτρέπει το σχηματισμό του μαύρου κέντρου που γίνεται μόνο σε ουδέτερο ή αλκαλικό pH.
Το XLD άγαρ χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια κοπράνων.
Η μορφολογία ορισμένων από τα συχνότερα απαντώμενα μικρόβια στο XLD είναι η εξής:
- Salmonella Typhi – κόκκινες αποικίες με μαύρο κέντρο
- Salmonella choleraesuis – κόκκινες αποικίες
- Shigella sonnei – κόκκινες αποικίες
- Shigella flexneri – κόκκινες αποικίες
- Escherichia coli – μεγάλες, επίπεδες κίτρινες αποικίες
- Proteus vulgaris – κίτρινες αποικίες
- Enterobacter/ Klebsiella – βλεννώδεις, κίτρινες αποικίες
- Pseudomonas aeruginosa – ροζ, επίπεδες, τραχιές αποικίες
- Gram-θετικά βακτήρια – δεν αναπτύσσονται
ΑΓΑΡ ΜΑΝΝΙΤΟΛΗΣ – ΑΛΑΤΟΣ γνωστό και ως CHAPMAN
Το άγαρ Μαννιτόλης – άλατος είναι εκλεκτικό και διαχωριστικό υλικό που χρησιμοποιείται για την απομόνωση και ταυτοποίηση του Staphylococcus aureus.
Η εκλεκτική του δράση οφείλεται στο ότι περιέχει 7.5% NaCl, μια συγκέντρωση στην οποία αντέχουν να αναπτύσσονται μόνο οι σταφυλόκοκκοι και αναστέλλονται τα περισσότερα άλλα gram-θετικά και gram-αρνητικά παθογόνα βακτήρια.
Η διαχωριστική του δράση οφείλεται στο ότι περιέχει το σάκχαρο μαννιτόλη σε συγκέντρωση 1% και χρωματομετρικό δείκτη pH ερυθρό της φαινόλης που αλλάζει χρώμα από κόκκινο σε κίτρινο σε pH<6.9. Τη μαννιτόλη ζυμώνει ο Staphylococcus aureus αλλά όχι οι λεγόμενοι κοαγκουλάση – αρνητικοί σταφυλόκοκκοι (CNS). Εάν στο δείγμα υπάρχει S. aureus θα ζυμώσει τη μαννιτόλη, το pH θα πέσει κάτω από 6.9 και το υλικό θα γίνει κίτρινο. Εάν το δείγμα περιέχει CNS δε θα ζυμώσουν τη μαννιτόλη και το χρώμα του υλικού θα παραμείνει κόκκινο.
Στο άγαρ Μαννιτόλης – άλατος ενοφθαλμίζονται οι σταφυλόκοκκοι που απομονώνονται σε καλλιέργεια κλινικών δειγμάτων σαν ένα πρώτο βήμα για να διακριθεί αν πρόκειται για CNS ή S.aureus. Για τη διάκριση αυτή εφαρμόζονται επίσης η δοκιμασία κοαγκουλάσης και η δοκιμασία DNAάσης, τις οποίες δίνει θετικές ο S.aureus και αρνητικές οι CNS.
