ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΑ / ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ
Αιματούχο άγαρ (Blood agar)
Σύνθεση: είναι θρεπτικό άγαρ στο οποίο όταν βγεί από το αυτόκαυστο και η θερμοκρασία του πέσει στους 45-50 C προστίθεται 5% κατ’όγκον αίμα προβάτου.
Είναι άρα υλικό εμπλουτιστικό (γιατί περιέχει αίμα)
Είναι επίσης διαχωριστικό (διότι επιτρέπει το διαχωρισμό των βακτηρίων ανάλογα με το είδος της αιμόλυσης που προκαλούν). Πολλά είδη μικροβίων προκαλούν αιμόλυση. Ιδιαίτερη σημασία διαγνωστικά έχει η αιμόλυση για τους gram(+) κόκκους (Staphylococcus, Streptococcus, Enterococcus)
Διακρίνουμε 3 είδη αιμόλυσης (συμβολίζονται με ελληνικά μικρά γράμματα)
- β-αιμόλυση : είναι πλήρης καταστροφή των ερυθροκυττάρων και της αιμοσφαιρίνης με αποτέλεσμα πλήρη διαύγαση του υλικού γύρω από την αποικία. Η αιμόλυση αυτή οφείλεται στη δράση εξωτοξινών (αιμολυσίνες) που παράγουν τα μικρόβια. Οι αιμολυσίνες κάποιων στρεπτοκόκκων (μικρόβια για τα οποία η αιμόλυση έχει μεγάλη διαγνωστική σημασία) ονομάζονται στρεπτολυσίνες.
- α-αιμόλυση : είναι ατελής δηλαδή μερική καταστροφή των ερυθροκυττάρων και οξείδωση της αιμοσφαιρίνης με αποτέλεσμα πράσινο αποχρωματισμό του άγαρ γύρω από την αποικία
- γ-αιμόλυση : είναι η απουσία αιμόλυσης, δηλαδή δεν παρατηρείται καμμία μεταβολή στο υλικό
Το αιματούχο άγαρ χρησιμοποιείται στην καλλιέργεια πρακτικά όλων των κλινικών δειγμάτων, με εξαίρεση τα κόπρανα, δηλαδή στην καλλιέργεια αίματος, ΕΝΥ, φαρυγγικού επιχρίσματος, ρινικού και ρινοφαρυγγικού επιχρίσματος, πτυέλων, βρογχικών εκκρίσεων, BAL, πύου, υλικού από τραύματα, πλευριτικού υγρού, ασκιτικού υγρού, ουρηθρικού επιχρίσματος, σπέρματος, κολπικού υγρού, ούρων, κλπ.
Ένα επιπλέον τρυβλίο αιματούχου άγαρ επωάζεται σε αυστηρώς αναερόβιες συνθήκες, για την ανάπτυξη αυστηρώς αναεροβίων μικροβίων.
Σοκολατόχρωμο άγαρ (Chocolate agar)
Σύνθεση: Είναι αιματούχο άγαρ, δηλαδή θρεπτικό άγαρ στο οποίο προστίθεται 5-10% κατ’όγκον αίμα προβάτου, ΑΛΛΑ όταν το υλικό έχει θερμοκρασία περίπου 70C, με αποτέλεσμα τα ερυθροκύτταρα να σπάνε απελευθερώνοντας τα συστατικά τους (π.χ. παράγοντα Χ ή αιμίνη και παράγοντα V ή NAD) και το υλικό να αλλάζει χρώμα από κόκκινο σε καφετί της σοκολάτας γάλακτος.
Το σοκολατόχρωμο είναι ΠΙΟ ΘΡΕΠΤΙΚΟ από το αιματούχο άγαρ και ευοδώνει την ανάπτυξη μικροβίων με αυξημένες διατροφικές απαιτήσεις όπως τα γένη Neisseria και Haemophilus (o οποίος είναι τόσο απαιτητικός που δεν αναπτύσσεται στο αιματούχο άγαρ).
Η μορφολογία των αποικιών των διαφόρων μικροβίων πάνω στο σοκολατόχρωμο άγαρ δε διαφέρει. Είναι άρα εμπλουτιστικό αλλά όχι διαχωριστικό υλικό.
Το σοκολατόχρωμο άγαρ χρησιμοποιείται, όπως και το αιματούχο άγαρ, στην καλλιέργεια πρακτικά όλων των κλινικών δειγμάτων, με εξαίρεση τα κόπρανα.
