Οι σταφυλόκοκκοι που προσβάλλουν τον άνθρωπο ανήκουν σε 2 ομάδες, που διακρίνονται μεταξύ τους ανάλογα με το αν διαθέτουν το ένζυμο κοαγκουλάση, το οποίο προκαλεί πήξη του πλάσματος, μετατρέποντας το ινωδογόνο σε ινική. Στη μία ομάδα ανήκει ο Staphylococcus aureus που είναι κοαγκουλάση θετικός και στην άλλη οι κοαγκουλάση-αρνητικοί σταφυλόκοκκοι, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus lugdunensis, Staphylococcus hemolyticus και πολλοί πολλοί άλλοι.
Staphylococcus aureus
Ο Staphylococcus aureus είναι ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΟ αίτιο λοιμώξεων τόσο στην κοινότητα όσο και στο νοσοκομείο. Αποικίζει (ανά πάσα στιγμή ~30% του πληθυσμού, τελικά ~90% κάποια στιγμή στη ζωή) τους πρόσθιους ρώθωνες και το δέρμα ιδιαίτερα στις μασχάλες και το περίνεο. Διαθέτει πολλούς παράγοντες λοιμογονικότητας (θα τους μάθετε ευλαβικά όλους) και παράγει διάφορα ένζυμα και εξωτοξίνες (και αυτά θα τα μάθετε εξίσου ευλαβικά) που συμβάλλουν στην παθογένειά του. Είναι μικρόβιο που έχει την τάση να προκαλεί αποστήματα. ΑΠΟΣΤΗΜΑΤΑ…
Προκαλεί λοιμώξεις στο δέρμα και τις δομές του: όπως θυλακίτιδα (αποστηματάκι στο θύλακο μιας τρίχας), παρωνυχία (αποστηματάκι δίπλα στον όνυχα), μολυσματικό κηρίο, δοθιήνες (αποστήματα στο δέρμα), ψευδάνθρακα (πολλαπλά αποστήματα στο δέρμα που επικοινωνούν μεταξύ τους) και είναι το ΣΥΧΝΟΤΕΡΟ ΑΙΤΙΟ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΩΝ, συμπεριλαμβανομένων των χειρουργικών τομών. Από το δέρμα μπορεί να επεκταθεί βαθύτερα προκαλώντας κυτταρίτιδα, περιτονιίτιδα και μυοσίτιδα και από κεί να μπεί στην κυκλοφορία του αίματος.
Με το αίμα μπορεί να μεταφερθεί οπουδήποτε στο σώμα προκαλώντας σήψη, αποστήματα (σε εγκέφαλο, νεφρούς), λοιμώξεις οστών και αρθρώσεων (οστεομυελίτιδα και σηπτική αρθρίτιδα των οποίων είναι #1 αίτιο), και λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα (λοίμωξη του ενδοκαρδίου και κυρίως των καρδιακών βαλβίδων). Προκαλεί πνευμονία φθάνοντας στους πνεύμονες είτε αιματογενώς είτε αερογενώς, συχνά ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΙΟΓΕΝΗ πνευμονία όπως γρίππη ή ιλαρά ή μετά λοίμωξη με Παραμυξοϊούς. Προκαλεί μαστίτιδα σε γυναίκες που θηλάζουν. Προκαλεί βλεφαρίτιδα, κριθή (το κριθαράκι στο μάτι) και επιπεφυκίτιδα.
Ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε επαναλαμβανόμενες και σοβαρές λοιμώξεις: παιδιά με χρόνια κοκκιωματώδη νόσο, όπου δε λειτουργούν σωστά τα ουδετερόφιλα.
Προκαλεί επίσης ειδικά κλινικά σύνδρομα λόγω της δράσης των τοξινών του (1. τροφική δηλητηρίαση 2. Σύνδρομο τοξικού σοκ και 3. Σύνδρομο τοξικής επιδερμονεκρόλυσης που προκαλούνται από τις αντίστοιχες τοξίνες που έχετε μάθει ευλαβικά, βλέπε παραπάνω). Σημειώνεται ότι οι εντεροτοξίνες και η TSST-1 είναι υπεραντιγόνα.
Άρα o προκαλεί νόσο στον άνθρωπο με δύο μηχανισμούς, 1. παρουσία και πολλαπλασιασμό των μικροβίων με επακόλουθη φλεγμονή και συχνά σχηματισμό αποστήματος (πυογόνος λοίμωξη) και 2. μέσω δράσης τοξινών.
Σημαντικές διαγνωστικές δοκιμασίες σχετιζόμενες με το S.aureus
- ανίχνευση καταλάσης
- ανίχνευση κοαγκουλάσης
- ανίχνευση DNAάσης
- ζύμωση μαννιτόλης
Θεραπεία
Τα αποστήματα πρέπει να διανοίγονται και μετά να χορηγείται η αντιβιοτική θεραπεία
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν (αναλόγως της λοίμωξης που αντιμετωπίζετε και της αντοχής του μικροβίου).
- β-λακτάμες (πενικιλλίνη καλύτερα όχι, ~90% S.aureus είναι ανθεκτικοί, οι CNS ακόμα χειρότερα) οξα/κλοξα/δικλοξα-κιλλίνη, κεφαλοσπορίνες
- Γλυκοπεπτίδια : βανκομυκίνη
- Μακρολίδες: ερυθρομυκίνη, κλαριθομυκίνη
- Λινκοσαμίδες : κλινταμυκίνη
- Τετρακυκλίνες: δοξυκυκλίνη
- Τριμεθοπρίμη-Σουλφαμεθοξαζόλη
- Λιποπεπτίδια: δαπτομυκίνη
- Στρεπτογραμίνες: κινουπριστίνη-νταλφοπριστίνη (Synercid)
- Οξαζολιδινόνες: λινεζολίδη
Σχόλια
- Αν πρόκειται για μεθικιλλίνη-ανθεκτικό σταφυλόκοκκο (MRSA) ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΩΣΕΤΕ ΚΑΜΜΙΑ β-ΛΑΚΤΑΜΗ.
- Υπάρχει πλέον και VRSA, με αντοχή στη βανκομυκίνη, που πήρε τα σχετικά γονίδια από τον Enterococcus
- Τα νεώτερα φάρμακα (Δαπτομυκίνη, Synercid, Λινεζολίδη) είναι για τα πολυανθεκτικά στελέχη.
Πρόληψη
Εμβόλιο δέν υπάρχει, σίγουρα όχι από έλλειψη προσπάθειας. Οι προσπάθειες μάλλον συνεχίζονται…
ΠΛΥΣΙΜΟ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝ ! και όταν τα πλύνετε, ξαναπλύντε τα…
Ερωτήσεις
- Ποιά είναι η μορφολογία των σταφυλοκόκκων;
- Ποιές είναι οι απαιτήσεις τους σε οξυγόνο;
- Περιέχουν οι σταφυλόκοκκοι ενδοτοξίνη;
- Αναφέρατε μερικά σημαντικά είδη σταφυλοκόκκου.
- Ποιές δοκιμασίες χρησιμοποιούμε για το διαχωρισμό των σταφυλοκόκκων μεταξύ τους;
- Τι είναι η καταλάση; Ποιός σταφυλόκοκκος δίνει θετική δοκιμασία καταλάσης;
- Τι είναι η κοαγκουλάση; Ποιός σταφυλόκοκκος δίνει θετική τη δοκιμασία κοαγκουλάσης;
- Ποιά από τα είδη σταφυλοκόκκου ιατρικής σημασίας απαντώνται στη φυσιολογική χλωρίδα;
Staphylococcus aureus
- Γιατί ο S.aureus (χρυσίζων) έχει αυτό το όνομα;
- Ποιές περιοχές του σώματος μπορεί να αποικίζει; Σε τι ποσοστό ατόμων περίπου;
- Ποιές τοξίνες παράγει ο S.aureus και τι δράση έχει η καθεμία;
- Ποιές από αυτές έχουν δράση υπεραντιγόνου; Τι σημαίνει / συνεπάγεται αυτό;
- Τι προκαλεί η αποφολιδωτική τοξίνη; Ποιός πληθυσμός προσβάλλεται κατεξοχήν;
- Τι προκαλούν οι εντεροτοξίνες του S.aureus ;
- Ποιά η κλινική εικόνα του τοξικού σταφυλοκοκκικού σοκ;
- Ποιά ένζυμα παράγει ο S.aureus και τι κάνει το καθένα;
- Με ποιούς μηχανισμούς προκαλεί νόσο στον άνθρωπο ο S.aureus ;
- Ποιές λοιμώξεις προκαλεί ο S.aureus ; στο δέρμα; στον πνεύμονα; στο ΚΝΣ; στα οστά και τις αρθρώσεις; αλλού;
- Ο S.aureus είναι γενικά ευαίσθητος στην πενικιλλίνη;
- Τι είναι ο MRSA; Πού απαντάται συνήθως; Ποιά αντιβιοτικά μπορούν και ποιά ΔΕΝ μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θεραπεία του;
