Οι τρείς αυτές διαφορετικές ομάδες αντιβιοτικών έχουν κοινό στόχο δράσης την 50S υπομονάδα του βακτηριακού ριβοσώματος, είναι όλοι αναστολείς της πρωτεϊνοσύνθεσης και υπάρχει αλληλοεπικάλυψη στη θέση σύνδεσής τους στην 50S υπομονάδα.
Έτσι εξηγείται γιατί αυτές οι ομάδες εμφανίζουν φαρμακολογικά ανταγωνισμό μεταξύ τους και επίσης γιατί μεταλλαγές της δομής του ριβοσώματος σε αυτή τη θέση μπορεί να οδηγήσουν σε διασταυρούμενη αντοχή σε όλες αυτές τις ομάδες.
ΜΑΚΡΟΛΙΔΕΣ
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ
Είναι αντιβιοτικά ευρέος φάσματος, δραστικά έναντι Gram θετικών και αρνητικών βακτηρίων, Chlamydia και Mycoplasma
Δρούν συνήθως βακτηριοστατικά.
Στην κλινική πράξη χρησιμοποιούνται (τουτέστιν “ενδείξεις”)
- αντί των β-λακταμών (πχ επί αλλεργίας στην πενικιλλίνη) σε λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού πχ φαρυγγίτιδα από Streptococcus pyogenes, μέση ωτίτιδα κλπ.
- σε βρογχίτιδα και πνευμονία της κοινότητας (συχνά αίτια : Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Mycoplasma pneumoniae)
- στη λεγιονέλλωση – Legionella pneumophila
- στη διφθερίτιδα – Corynebacterium diphtheriae
- στον κοκκύτη – Bordetella pertussis
- σε λοιμώξεις από Bartonella spp
- σε λοιμώξεις από άτυπα μυκοβακτηρίδια
- σε λοιμώξεις από Helicobacter και Camplylobacter
- σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα από Chlamydia trachomatis, Mycoplasma hominis Ureaplasma urealyticum (μη γονοκοκκική ουρηθρίτιδα, τραχηλίτιδα).
Από τις μακρολίδες, η αζιθρομυκίνη έχει το μεγαλύτερο όγκο κατανομής. Τι σημαίνει αυτό: όταν χορηγηθεί, ένα αντιβιοτικό μπαίνει στην κυκλοφορία και αφού μεταβολιστεί συνήθως αποβάλλεται από τους νεφρούς. Η αζιθρομυκίνη μπαίνει σε μεγάλο ποσοστό μέσα στα κύτταρα και αποβάλλεται πολύ αργά από το σώμα. Αυτός είναι ο λόγος που χορηγείται μια φορά την ημέρα και το δοσολογικό της σχήμα είναι τόσο βραχύ (για αντιβιοτικό) μόλις 3 ημέρες.
Λιγότερο σημαντικό να θυμάστε…
Αντοχή διαμεσολαβείται από γονίδιο ονόματι erm [erm(A), erm(B), erm(C)… ] το οποίο κωδικοποιεί μεθυλοτρανσφεράση που μεθυλιώνει το 23S rRNA του ριβοσώματος, με αποτέλεσμα αντοχή κατά περίπτωση στις λινκοσαμίδες και τις στρεπτογραμίνες ή και στις μακρολίδες (MLSB).
Η σπιραμυκίνη χορηγείται σε εγκύους με υποψία τοξοπλάσμωσης για την πρόληψη της κάθετης μετάδοσης της λοίμωξης στο έμβρυο.
ΛΙΝΚΟΣΑΜΙΔΕΣ
Κλινταμυκίνη και Λινκομυκίνη… [ΠΡΟΣΟΧΗ μην την μπερδέψετε με τη Λινεζολίδη].
Κυρίως χρησιμοποιείται η κλινταμυκίνη (εμπορικό όνομα Dalacin).
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ…
Η κλινταμυκίνη χορηγείται συνήθως σε λοιμώξεις από ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ Gram-αρνητικά βακτηρίδια (πχ ομάδα Bacteroides fragilis, Prevotella spp, Porphyromonas spp, Fusobacterium spp., Veillonella spp.).
Στην κλινική πράξη χρησιμοποιείται κυρίως
σε αναερόβιες λοιμώξεις στόματος (οδοντιατρικές)
σε πνευμονία από εισρόφηση (όπου συμμετέχουν αναερόβια μικρόβια του στόματος)
Η χορήγηση κλινταμυκίνης έχει ως πιθανή ανεπιθύμητη ενέργεια διάρροια και ψευδομεμβρανώδη κολίτιδα (διάρροια από αντιβιοτικά). Για την ακρίβεια, η διάρροια από αντιβιοτικά πρωτοπεριγράφηκε μετά από χορήγηση κλινταμυκίνης και αργότερα διαπιστώθηκε ότι προκαλείται και από πολλά άλλα αντιβιοτικά.
Το αίτιό της διάρροιας από αντιβιοτικά είναι το gram-θετικό αναερόβιο σπορογόνο βακτηρίδιο Clostridium difficile που θεωρείται ανθεκτικό στην κλινταμυκίνη.
Pseudomonas spp, Acinetobacter spp και τα Εντεροβακτηριακά όλα εγγενώς ανθεκτικά στις λινκοσαμίδες γιατί τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να διεισδύσουν από την εξωτερική τους μεμβράνη.
Λιγότερο σημαντικό να θυμάστε …
Η κλινταμυκίνη είναι δραστική και έναντι ορισμένων πρωτοζώων, όπως το Plasmodium και η Babesia.
Αντοχή: συχνά διασταυρούμενη και για άλλες ομάδες πχ μακρολίδες και στρεπτογραμίνες [τύπου MLSΒ] μακρολίδες, στρεπτογραμίνες και κετολίδες [MLSK], μακρολίδες, στρεπτογραμίνες κετολίδες και οξαζολιδινόνες [MLSKO].
ΣΤΡΕΠΤΟΓΡΑΜΙΝΕΣ
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ…
Κινουπριστίνη [στρεπτογραμίνη ομάδας Β], και νταλφοπρισίνη [παράγωγο στρεπτογραμίνης Α].
Δράση : σύνδεση στην 50S υπομονάδα, η νταλφοπριστίνη δρά νωρίτερα και η κινουπριστίνη αργότερα με πολλαπλούς μηχανισμούς (αναστολείς πεπτιδικής μεταφοράς).
Δρούν συνεργικά. Χορηγούνται παρεντερικά σε συνδυασμό που τα περιέχει σε αναλογία 30:70 (εμπορικό όνομα Synercid).
Δραστικές έναντι Gram – θετικών αεροβίων, που μπορεί να είναι πολυανθεκτικά (Staplylococcus aureus MSSA & MRSA, Coagulase negative Staphylococci, VREnterococcus faecium (αλλά όχι E.faecalis)
Pseudomonas spp, Acinetobacter spp και τα Εντεροβακτηριακά όλα εγγενώς ανθεκτικά γιατί τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να διεισδύσουν από την εξωτερική τους μεμβράνη.
Λιγότερο σημαντικό να θυμάστε…
Αντοχή: με όλους τους μηχανισμούς… τροποποίηση ριβοσώματος [erm], τροποποιητικά ένζυμα [υδρολάση, ακετυλοτρανσφεράση] και αντλίες εκροής.
Ενδείξεις: κυρίως λοιμώξεις από VR E.faecium, βακτηριαιμία από S.aureus
